Kiedy zaczęliśmy rozglądać się za naszymi przodkami Nowickimi zaczęliśmy od przepytywanie Teni, siostry taty.
Niestety odeszła od nas na jesieni 2017, a przedtem była chora i nie bardzo można było ją męczyć o wspomnienia.
Ale i tak sporo się dowiedzieliśmy, a nasza siostra cioteczna, córka Teni i nasza siostra przyrodnia uzupełniły wiadomości korzystając
ze wspomnień rozmów z Paniami.
Okazało się, że dziadek Franio miał większe
młodsze rodzeństwo niż myslelimy. Oprócz siostry Mani miał jeszcze brata Zygmunta.
Według Teni Zygmunt służył w Marynarce Wojennej.
Dzięki poszukiwaniom w internecie odnaleźliśmy ślady najpierw
kapitana, a potem porucznika komandora inżyniera Zygmunta Nowickiego,
głównego elektryka flotylli łodzi podwodnych, obrońcy Helu
i przez całą wojnę
więźnia
oflagu IIC Woldenberg.
Następnie, choć sporo później, odnaleźliśmy Zygmunta w dziele
Kadry Morskie, a konkretnie w dzieła
tomie V.
Otrzymaliśmy też dokumenty z Muzeum w Dobiegniewie, gdzie był ten obóz, a także
z CAJW, czyli Centralnego Archiwum Jeńców Wojennych, z IPN i Centralnego Archiwum Wojskowego.
Poznaliśmy przebieg służby i jako dodatek imię osoby najbliższej, była to Janina Nowicka z Wilna.
Potem odnaleźliśmy nekrolog inżyniera Zygmunta Nowickiego pracownika IPPT PAN z 1955 roku i kopie dokumentów z archiwum IPPT,
dowodzące, że ten Zygmunt, to nasz Zygmunt i ten sam co komandor (pułkownik) inżynier elektryk.
Na koniec jeden z synów wujka Witolda wspominał, że mieszkał po wojnie u stryja Zygmunta i cioci Jańci. Znaleźliśmy grób Zygmunta i Janiny na Bródnie.
Po nazwisku i adresie Janiny poznaliśmy jej rozległą i barwną rodzinę Maleckich i jej przodków Giedroyciów.
Rodzinę Maleckich miał bardzo dobrze opracowanych ojciec Jan Fibek, kapucyn,
dokumentujący życie matki Pauliny Maleckiej, założycielki zakonu Sióstr Sercanek, ta dokumentacja to szkic książki pełnej kopii starych dokumentów
i drzewo Maleckich w myheritage.com,
(patrz Maleccy, niestety jest to strona prywatna
i nie ma do niej dostępu bez zaproszenia).
W końcu w archiwach ukraińskich znaleźliśmy w metrykę urodzenia Zygmunta i metrykę ślubu z pierwszą żoną, Jadwigą Marią Kraczkiewicz.
Wcześniej wiedzieliśmy, że Franio miał również młodszą siostrę, Maniusię, która była chorowita i zmarła młodo. Najpewniej było to przed ewakuacją rodziny ostatnim pociągiem z Kijowa, po wejściu tam wojsk polskich w maju 1920. Nie znaleźliśmy jej nekrologu, ale nic dziwnego, bo zawierucha wojenno-rewolucyjna była w Kijowie straszliwa. Maniusię, według wspomnień babci Heleny, uczył gry na pianinie arogancki Jaroś, młody Jarosław Iwaszkiewicz. Do tego wątku wrócimy nieco niżej.
Od czasu do czasu wracamy do przeglądania Spisów i drzew z indeksu. Kiedy już dowiedzieliśmy się o rodzeństwie dziadka Franciszka Ksawerego, okazało się, że w Spisie Wołyńskim na stronie 370 [396 w wersji .pdf i 412 w wersji .djvu] jest ród Nowickich zawierający 27 osób w tym rodzeństwo: Franciszek, Maria Marcelina Ewa i Zygmunt, dzieci Józefa. Zaczyna się od wpisu z 1848 roku, gdzie znajdujemy Franciszka Łukasza, syna Jana, wnuka Michała, a potem jest wpis z 1877 o Franciszku, synu Ludwika, brata Franciszka Łukasza. Ten to Franciszek miał sześciu synów, w tym Józefa. Kończy się wpis w 1904 o dzieciach Józefa waśnie: Franciszku, Marii Marcelinie Ewie i Zygmuncie.
W tym samym czasie znaleźliśmy odręczną notatkę taty, o której była już mowa. Na tej podstawie uznaliśmy, że wspomniany wpis ze Spisu Wołyńskiego opisuje naszych Nowickich, w tym dziadka Franciszka i pradziadka Józefa oraz przyszłego komandora Zygmunta i chorowitą Maniusię.
Jak już wspominaliśmy w rodzinie krążyła legenda, że Jarosław uczył Maniusię gry na fortepianie. W 2018 siostra zdobyła książki Iwaszkiewicza: Dzienniki pisane na bieżąco od czasów młodości, Wspomnienia napisane w latach 50-tych i zbiór Listów do żony. W Dziennikach jest szczególnie dla nas ważny początek roku 1911, kiedy to niespełna 17 letni Jaroś opisuje swoje perypetie w Kijowie. Trafił tam ze swoją mamą w kilka lat po śmierci ojca. Uczył się w gimnazjum i pomagał w ciężkiej sytuacji rodzinnej udzielając lekcji i korepetycji. Ojciec Jarosława był relegowany z Uniwersytetu za udział w Powstaniu Styczniowym i pracował jako buchalter w Kalniku pod Ilińcami. Jarosław był późnym dzieckiem. Kiedy ojciec umarł w 1902, Jarosław z matką najpierw przenieśli się do Warszawy, a potem wrócili na Ukrainę i w końcu wylądowali w Kijowie. W zimie 1911, w czwartki udzielał lekcji dzieciom u Nowickich, którzy są w przypisach do wydanych Dzienników mylnie zinterpretowani jako Wincenty i Eliza z Ładów. Na podstawie opisywanych wydarzeń rodzinnych (imieniny, srebrne wesele) uznaliśmy, że chodzi o pradziadka Józefa. W tych Dziennikach przewijają się znajome imiona Nowickich Józef, Wincenty, Batia (Elisabetha), a także młodzież i dzieci: Franuś, Maniusia i Zygmuś. Dodatkowo pojawiają się siostry Dowgirdzianki i (zapewne ich rodzice) Dowgirdowie. Dla jasności: wszystko to opisane niezbyt pochlebnie.
Kiedyś Tenia zaczęła przeglądać w księgarni te Dzienniki, jak doszła do co soczystszych opisów swojej mamy i jej sióstr i rodziców, to książkę purznęła, księgarnię opuściła i (prawie) nigdy o książce nie wspomniała.
We Wspomnieniach, w znacznie łagodniejszym tonie, pisze Iwaszkiewicz, że w zimie 1914/1915 roku przyjechał do Kalnika, odwiedzić dziecinne strony i grób ojca i wtedy Nowiccy mieszkali w ich starym domu. Domyślamy się, że dom należał do cukrowni i był mieszkaniem służbowym. Mieszkał tam zapewne Wincenty Nowicki, brat naszego pradziadka Józefa, następny po ojcu Jarosława buchalter tej firmy.
W jednym z listów do żony, z Kopenhagi w 1934 roku opisuje spotkanie tamże z kapitanem polskiej marynarki Zygmusiem Nowickim, którego uczył polskiego w Kijowie.
Na marginesie dodajmy, że nasz tata w 1955 roku był oddelegowany jako lekarz do czuwania nad gościem honorowym Konkursu Chopinowskiego, któremu przewodniczył właśnie Iwaszkiewicz, wtedy bardzo ważna postać. Tata wspominał, że Jarosław bardzo się starał go nie poznawać.